Da li poreski obveznik u periodu za koji mu je odloženo plaćanje dugovanog poreza može ostvariti pravo na povraćaj poreza na dodatu vrednost iz člana 52. Zakona o porezu na dodatu vrednost („Službeni glasnik RS“, br. 84/04, … i 138/22, u daljem tekstu: ZPDV) odnosno člana 10. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji („Službeni glasnik RS“, br. 80/02, … i 138/22)?
(Mišljenje Ministarstva finansija, br. 1645978 2024 10520 004
000 011 001 od 14.5.2024. god.)
Odredbama člana 10. st. 2. i 3. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji („Službeni glasnik RS“, br. 80/02, 84/02
- ispravka, 23/03 - ispravka, 70/03, 55/04, 61/05, 85/05 - dr. zakon, 62/06 - dr. zakon, 61/07, 20/09, 72/09 - dr. zakon, 53/10, 101/11, 2/12 - ispravka, 93/12, 47/13, 108/13, 68/14, 105/14, 91/15 - autentično tumačenje, 112/15, 15/16, 108/16, 30/18, 95/18, 86/19, 144/20, 96/21 i 138/22, u daljem tekstu: ZPPPA) propisano je da u poreskopravnom odnosu iz stava 1. ovog člana, fizičko, odnosno pravno lice, kao i fond ima pravo:
1) na povraćaj više ili pogrešno plaćenog poreza, odnosno sporednih poreskih davanja, kao i na povraćaj poreza kada je to drugim poreskim zakonom predviđeno;
2) na poresku refakciju, odnosno na refundaciju poreza u skladu sa poreskim zakonom;
3) da koristi poreski kredit u odnosu na poresku obavezu, odnosno obavezu po osnovu sporednih poreskih davanja;
4) da koristi više ili pogrešno plaćeni porez odnosno sporedna poreska davanja za namirenje dospelih obaveza po drugom osnovu, putem preknjižavanja.
Ako se lice iz stava 2. ovog člana opredeli za povraćaj više ili pogrešno plaćenog poreza, odnosno sporednih poreskih davanja, kao i za refakciju, odnosno refundaciju poreza, odnosno za namirenje dospelih obaveza po drugom osnovu putem preknjižavanja poreza, Poreska uprava ima obavezu da po zahtevu donese rešenje bez odlaganja, a najkasnije u roku od 15 dana od dana prijema zahteva, ako poreskim zakonom nije drukčije uređeno.
Odredbama člana 70. stav 8. ZPPPA propisano je da se u slučaju kada se u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na dodatu vrednost vrši povraćaj poreza, poreskom obvezniku vrši povraćaj umanjen za iznos dugovanog poreza dospelog po drugom osnovu. Odredbama člana 73. st. 1-4. ZPPPA propisano je da Poreska uprava može, na obrazloženi zahtev poreskog obveznika, u celosti ili delimično, odložiti plaćanje dugovanog poreza, pod uslovom da plaćanje dugovanog poreza:
1) za poreskog obveznika predstavlja neprimereno veliko opterećenje;
2) nanosi bitnu ekonomsku štetu poreskom obvezniku.
Uslove iz stava 1. ovog člana bliže uređuje Vlada. O odlaganju plaćanja dugovanog poreza, po ispunjenju uslova iz st. 1. i 2. ovog člana, odlučuje:
1) ministar ili lice koje on ovlasti - na osnovu pismenog predloga rukovodioca organizacione jedinice Poreske uprave prema glavnom mestu poslovanja, odnosno mestu prebivališta poreskog obveznika - osim za izvorne javne prihode jedinica lokalne samouprave;
2) gradonačelnik, odnosno predsednik opštine, odnosno lice koje on ovlasti, jedinice lokalne samouprave kojoj pripadaju izvorni javni prihodi čija naplata se odlaže u skladu sa ovim zakonom.
Odlukom iz stava 3. ovog člana može se odobriti odlaganje plaćanja dugovanog poreza na rate, ali najduže do 60 meseci, uz mogućnost korišćenja odloženog plaćanja do 12 meseci. Odredbama člana 74. st. 1-4. ZPPPA propisano je da se u postupku odlučivanja o odlaganju plaćanja dugovanog poreza iz člana 73. stav 3. ZPPPA, od poreskog obveznika zahteva davanje sredstava obezbeđenja naplate koja ne mogu biti manja od visine dugovanog poreza čije se plaćanje odlaže.
Sredstva obezbeđenja naplate iz stava 1. ovog člana su:
1) hipoteka na nepokretnosti poreskog obveznika;
2) zaloga na pokretnim stvarima poreskog obveznika;
3) neopoziva bankarska garancija;
4) jemstvo drugog lica koje je vlasnik imovine;
5) trasirana menica, akceptirana od strane dva žiranta, iz čijih se zarada, na kojima se ustanovljava administrativna zabrana, poreski dug može naplatiti;
6) menica avalirana od strane poslovne banke.
Ako se dugovani porez obezbeđuje sredstvima iz stava 2. tač. 1), 2) i 4) ovog člana, sredstva obezbeđenja ne mogu biti manja od 120% visine dugovanog poreza čija se naplata obezbeđuje. U postupku odlučivanja o odlaganju plaćanja dugovanog poreza iz člana 73. stav 3. ovog zakona, Poreska uprava odlučuje iz kojih od predloženih, odnosno od drugih, poreskom obvezniku dostupnih sredstava obezbeđenja, iz stava 2. ovog člana, će se najefikasnije naplatiti dugovani porez i o tome obaveštava poreskog obveznika.
Odredbom člana 74. stav 7. ZPPPA propisano je da ako se poreski obveznik ne pridržava rokova iz sporazuma, odnosno rešenja o odlaganju plaćanja dugovanog poreza, ili ukoliko u periodu za koji je odloženo plaćanje dugovanog poreza ne izmiri tekuću obavezu, osim u slučaju ako je podneo zahtev za odlaganje plaćanja te tekuće obaveze, Poreska uprava će po službenoj dužnosti poništiti sporazum, odnosno ukinuti rešenje i dospeli, a neplaćeni poreski dug, vodeći računa o efikasnosti naplate, naplatiti:
1) iz sredstava obezbeđenja;
2) u postupku prinudne naplate poreskog duga.
Odredbama člana 76. stav 2. ZPPPA propisano je da ako je, u skladu sa odredbama čl. 73, 74, 74a i 74b ZPPPA, plaćanje dugovanog poreza odloženo, kamata se obračunava i za vreme dok traje odlaganje, po stopi jednakoj godišnjoj referentnoj stopi Narodne banke Srbije.
U skladu sa navedenim, rokovi za plaćanje dugovanog poreza čije je plaćanje odloženo u skladu sa čl. 73, 74, 74a i 74b ZPPPA uređeni su sporazumom, odnosno rešenjem o odlaganju dugovanog poreza, u periodu u kome je navedeni sporazum, odnosno rešenje na snazi, odnosno dok Poreska uprava po službenoj dužnosti ne poništi sporazum o odlaganju plaćanja dugovanog poreza ili ukine rešenje o odlaganju plaćanja dugovanog poreza u skladu sa odredbama člana 74. st. 7-10. ZPPPA (u daljem tekstu: period odlaganja).
Shodno tome, u periodu odlaganja poreski obveznik je u obavezi da plaća dugovani porez za koji je odloženo plaćanje u rokovima koji su uređeni sporazumom, odnosno rešenjem o odlaganju plaćanja dugovanog poreza. Takođe, u periodu odlaganja, isključivo je pravo poreskog obveznika da izmiri obaveze po osnovu dugovanog poreza pre isteka rokova koji su uređeni sporazumom, odnosno rešenjem o odlaganju plaćanja dugovanog poreza. Prema tome, u konkretnom slučaju, činjenica da je poreskom obvezniku odobreno odlaganje plaćanja dugovanog poreza, ne predstavlja smetnju da se u celosti ostvari pravo na povraćaj poreza na dodatu vrednost iz člana 52. ZPDV i člana 10. ZPPPA, u periodu odlaganja, ukoliko poreski obveznik ispunjava propisane uslove za ostvarivanje prava na povraćaj PDV.
izvor: Bilten Ministarstva Finansija, maj 2024
